Адрадзіць брэнд, альбо “Кацін хлеб” – гэта гучыць ганарова

 

Адрадзіць брэнд, альбо “Кацін хлеб” – гэта гучыць ганарова

Галина АНТОНОВА
16.12.2023
1361

i (3).jpg

Цудоўная настаўніца па класе флейты школы мастацтваў імя Агінскага – такой Кацярыну Сінкевіч я адкрыла для сябе гадоў дзесяць таму. Крыху пазней перад публікай яна прадстала як выканаўца музычных твораў ХІХ стагоддзя. Трыа камернай музыкі “Унісон”, у склад якога ўваходзіла Кацярына, стварала музычнае аздабленне балёў і іншых мерапрыемстваў, якія ладзіліся ў музеі-сядзібе Міхала Клеафаса Агінскага. З цягам часу піяністка і скрыпачка ў калектыве змяніліся, а трыа стала насіць назву “Далія” (у перакладзе з лацінскай мовы – “вяргіня”, любімая кветка князя Агінскага).

Мінулым летам, падчас фестывалю “Смаргонскія абаранкі” Кацярына прадстала ў амплуа… гаспадыні, якая пячэ хатні хлеб па старой традыцыі – на заквасцы. І гэта быў не сцэнічны вобраз флейтысткі, а праўда. Гэта быў першы выхад Кацярыны Сінкевіч “на вялікую публіку” са сваім смачным, духмяным, пульхным хлебам. Боханы разляцеліся ў імгненне вока


.1.jpg

Але менавіта на тым свяце Кацярына загарэлася ідэяй адрадзіць рэцэпт смаргонскай абаранкі (дакладней, абваранкі), выпякаць іх хаця б на знакавыя імпрэзы, якія праходзяць у горадзе. І навучыць іншых жанчын гэтай справе, каб брэнд “Смаргонскія абваранкі” меў сілу.


катя.JPG

i (4).jpg

СМАРГОНСКІЯ АБАРАНКІ ПАЙШЛІ Ў ЛЮДЗІ

Некалькі месяцаў яна выношвала гэту ідэю. Шукала інфармацыю пра тых, хто мог бы яшчэ ведаць сакрэты “смаргонскага абваранка”. 

Як вядома, у сярэдзіне  ХVII стагоддзя ў Смаргоні Радзівілы заснавалі школу дрэ­сіроўкі мядзведзяў, якую жартоўна пачалі называць “Мядзведжай акадэміяй”. Вучоных-“акадэмікаў” скамарохі вадзілі па Еўропе. Рэч Паспалітая, Германія, Венгрыя, Францыя… На кірмашовых плошчах касалапыя артысты танчылі пад музыку, забаўляючы публіку. Шлях іх быў далёкім і доўгім, падарожжа доўжылася да паўгода. Па дарозе касалапых трэба было карміць. Але сена з сабой не пацягаеш. Таму прыдумалі для касалапых артыстаў корм у выглядзе палачак. Рыхтавалі “сухія кансервы” проста: замешвалі крутое цеста з мукі і вады і варылі яго ў кіпені. Потым рэзалі на палоскі і выпякалі ў печы. Паступова адбылася “рэфармацыя” печыва: палачкі сталі скручваць у кругляшы, каб павадырам зручней было насіць іх на вяроўках.

“Сухімі кансервамі” і мядзведзяў кармілі, і павадыры падсілкоўваліся. Неўзабаве ласунак для мядзведзяў стаў папулярны ў карчмах мястэчка. Падаваўся як закусь.

Пік папулярнасці смаргонскіх абаранак прыйшоўся на ХІХ стагоддзе. Кожны пекар тады стараўся зрабіць іх самымі смачнымі. Адны дадавалі ў цеста мёд, іншыя кмен ці мак, пяклі іх са здобнага, поснага, салодкага ці салёнага цеста.

У 30-х гадах ХХ стагоддзя ў Смаргоні налічвалася каля 30 пекараў, якія займаліся вырабам абаранак на продаж. У кожнай гаспадыні – свой рэцэпт, які трымаўся ў сакрэце. Цэлую зіму пякліся абаранкі, захоўваліся ў чыстых палатняных мяхах, а ў сакавіку смачны груз адпраўляўся ў дарогу. Чароды конскіх вазоў везлі яго ў Ліду, Гародню, Вільню… Цягнікі – у Варшаву, Сопат, Маскву, Санкт-Пецярбург…

Неверагодна, але факт: у апошнія гады Смаргоншчына не магла пахваліцца гаспадынямі, якія пякуць абаранкі па старых рэцэптах. Апошняя з майстрых – 81-гадовая Ядвіга Хадалёнак з Вішнева – перастала займацца гэтай справай. Але менавіта яна стала для Кацярыны Сінкевіч тым “сведкам гісторыі”, якая шчодра падзялілася ведамі. А яшчэ дырэктар музея-сядзібы Міхала Клеафаса Агінскага Людміла Градзіцкая, якая ў маладосці разам з мамай пякла на святы абаранкі. Дапамагло і “светлашляхаўскае” інтэрв’ю з Кацярынай Мінкоўскай, якое зрабіў у 1997 годзе карэспандэнт Юрый Янушкевіч.  Жанчына нара­дзілася яшчэ да “мікалаеўскай вайны”, у 1930-я гады працавала ў адной з пякарань калястольніцай. Рабіла абаранкі з гатовага цеста. Дарэчы, усе, хто спецыялізаваўся ў арцелі на гэтай “аперацыі”, лічыліся “белай косткай” пякарань.

Знайшліся і іншыя архіўныя матэрыялы, якія далі магчымасць нашай гераіні аднавіць смаргонскі брэнд. Не адзін дзень Кацярына правяла на кухні і дабілася  жадаемага выніку.

Праз паўгода пасля фестывалю “Смаргонскія абаранкі” “смаргонская абараначніца ХІХ стагоддзя” змагла правесці першы майстар-клас па вырабе “абваранак” (памерам на адзін палец і на тры). Першыя шчаслівіцы (і аўтар гэтых радкоў таксама) асвоілі рэцэпты і даволі паспяхова выкарыстоўваюць іх у сваім хатнім меню. “Смаргонскія абваранкі” пайшлі ў людзі”, - радуецца наша гераіня.

А мы маем надзею, што кола ўдзельнікаў майстар-класа будзе павялічвацца, і “абваранкі” зоймуць пачэснае месца на сталах не толькі смаргонцаў.

У адным з бліжэйшых нумароў мы надрукуем рэпартаж з майстар-класа - адкрыем сакрэт вырабу смаргонскіх абаранак.

У ХЛЕБЕ – ЧАСЦІНКА ДУШЫ ПЕКАРА

IMG_9880.JPG

IMG_9910.JPG

i (1).jpg

i (2).jpg

i.jpg

“Дзе настаўніца музыкі навучылася так віртуозна (гэтак жа, як і граць на флейце) абыходзіцца з цестам, пячы хлеб і салодкія прысмакі?” – гэта пытанне на працягу ўсяго майстар-класа круцілася ў маёй галаве.

- Усё пачынаецца з дзяцінства. Бацькі справай гонару лічылі навучыць мяне кулінарнаму мастацтву. У дванаццаць
гадоў я не рвалася на кухню. Мама і тата баяліся, што я вырасту беларучкай, не змагу замясіць цеста на бліны, маючы пад рукой муку, яйка і цукар. Увесь час прыводзілі мне ў прыклад старэйшага брата, які ўвесь час паспяхова кухарыў. Дарэчы, пазней Саша паехаў у Маскву, дзе стаў цудоўным кулінарам-мастаком і гатаваў неверагодныя тарты для расійскіх зорак, - зазначыла мая суразмоўца і прадоўжыла ўспамінаць першыя крокі ў кулінарны свет: “Брат падарыў мне нататнік, у які я павінна была запісваць рэцэпты страў, што знаходзіла сама. Бацькі мне іх не дыктавалі. Першы запіс – выведзены дзіцячым почыркам рэцэпт баршчу, які мне расказала мая цёця. У адсутнасць мамы гэты боршч я гатавала для бацькі на абед. Нататнік у мяне захаваўся, увесь спісаны, але і сёння ў ім я на палях раблю пазнакі. Бацькоўскія намаганні не прапалі дарма: калі я выйшла замуж, умела рабіць пельмені і галубцы, рулеты і піражкі…”

- А калі і чаму ўзнікла жаданне пячы хатні хлеб?

- У нашай сям’і існаваў культ хлеба. Любоў да яго прывілі мне бацькі і асабліва бабуля Ядвіга (яна, дарэчы, жыццё не ўяўляла і без абаранак, яны заўсёды віселі на папяровай доўгай нітачцы каля печы). Мне раілі з хлебам есці ўсё: бульбу, макароны, каўбасу… Толькі ў такім выпадку я буду моцнай і здаровай. Пазней мне не хапала таго смачнага хлеба з дзяцінства. Я шукала гэты смак. Дзе б ні бывала ў камандзіроўках, везла дадому хлеб мясцовых вытворцаў.

А потым нечакана “сазрэла” да таго, каб самой пячы хлеб. Духмяны, сытны і сумленны. Чаму сумленны? Таму што замешваю яго на якаснай цэльназерневай муцэ, чыстай вадзе, манастырскай заквасцы.

- Адразу атрымаўся той, які жадаўся?

- Не, былі спробы і памылкі, але той, хто шукае, абавязкова знаходзіць. “Свой хлеб” я знайшла больш чым за тысячу кіламетраў ад Смаргоні – у Расіі, каля горада Іванава: на Пакроўскім падвор’і Введзенскага манастыра. Хлеб, які пякла манахіня Эсфір, неверагодны і самы сапраўдны. Прасякнуты цярпеннем, супакоем і любоўю. Калі маці Эсфір даведалася, што я пяку толькі тры буханкі,
здзівілася: “І ахвота ёй “кружыцца” за тры буханкі?!”, - бо на прыгатаванне хлеба ідзе да 20 гадзін.

“Ахвота, - упэўнена адказала я. - Асабліва, калі хлеб будзе на жытняй манастырскай заквасцы!”. Я ўдзячная манахіні Эсфір, што яна паверыла ў мяне, падзялілася закваскай (а гэта сэрца хлеба!) і сакрэтамі хлебапякарнай справы.

- Колькі прайшло гадоў з таго часу?

- Пяць.

- Напэўна, асвоілі ўжо нямала відаў хлеба…

- Дакладна – 15. Акрамя мукі (жытняй і пшанічнай) выкарыстоўваю мёд, насенне лёну, сланечніка, гарбуза, а таксама каляндру, кунжут, гарбузовае пюрэ, цыбулю, часнок,  зеляніну, вяленыя памідоры і нават журавіны. У вырабе хлеба можна сябе развіваць бясконца.

- Які від Вашага хлеба самы адметны?

- Напэўна, сялецкі – жытне-пшанічны, заварны. Пяку яго па сваім рэцэпце, таму і назва такая. У 2015 годзе мы з мужам купілі дом у Сяльцы, што паблізу Войстама. Там цяпер жывём. Там пяку свой хлеб, крэкеры, салодкае пячэнне і смаргонскія абаранкі – мне цікава спасцігаць новыя рэцэпты, але абавязкова ўносіць у іх нешта сваё. Прыемна радаваць родных, сяброў, знаёмых чыстымі, без хіміі, прадуктамі. Водгукі захаплення ад людзей – найлепшая адзнака маёй працы. Гэта такі цудоўны ўзаемаабмен!

- У гэтым, напэўна, і заключаецца сіла стварэння?

- Менавіта! Калі ты нешта ствараеш – тваё жыццё напаўняецца пазітывам. Калі цябе  пачынаюць акружаць проста неверагодныя асобы. Я прайшла шмат майстар-класаў па выпечцы хлеба, не проста пазнаёмілася, а пасябравала з многімі хлебапёкамі. Яны ўсе вельмі светлыя, добрыя людзі, ахвотна дзеляцца сваімі кулінарнымі сакрэтамі.

А ў людзі я выйшла са сваёй прадукцыяй пад брэндам ”Кацін хлеб” дзякуючы сям’і Атраховічаў, якая жыве ў Акушкаве. Маладыя людзі стварылі свой бізнес па вытворчасці карысных прадуктаў і рухаюць у масы ідэю спажывання чыстай ежы. Я назірала, як яны гэта робяць, – і сама натхнілася.

- Кажуць, работа пекара, як і музыкі ці мастака, – гэта сапраўднае мастацтва.
На Ваш погляд, Кацярына, варта так сцвярджаць?

- Я ўпэўнена, што работа з цестам, як і ігра на маёй любімай флейце, - гэта творчасць.
Калі музыка не грае душой, ён не прынясе задавальненне слухачу. Так і хлеб, і абаранкі – каб яны прынеслі карысць
і прыемныя эмоцыі, у іх павінна захавацца часцінка душы пекара.

Галіна АНТОНАВА.

Фота аўтара і з архіва Кацярыны Сінкевіч. 

Интересные и актуальные новости Сморгонского района в нашем Telegram-канале. Подписывайтесь по ссылке!

 #Новости_Светлы_Шлях #НАШИ ПРОЕКТЫ

Статьи по теме: